Νέο Έτος

Άντε και ήρθε το νέο έτος. Και τώρα τί;

Δε λέω, είναι ωραία ευκαιρία για γιορτή. Εδώ, στα μισά του χειμώνα, να γιορτάζουμε παρέα με αγαπημένα πρόσωπα. Κάθε ευκαιρία που αξίζει να γιορτάζεται πρέπει να γιορτάζεται, και τα Χριστούγεννα έχουν ένα λόγο παραπάνω να είναι εορταζούμενα. Πώς ο σπόρος μες στη γη σφίγγεται γερά ν’ αντέξει το κρύο προσμένοντας την Άνοιξη, έτσι κι εμείς ανάβουμε τα κεράκια και τα φωτάκια μας, φωτίζουμε τη Νύχτα του χειμώνα και προσμένουμε πάλι την Άνοιξη. Αυτό, μάλιστα. Είναι Γιορτή.

Αυτό που δεν καταλαβαίνω όμως είναι η αίσθηση της αλλαγής που δημιουργείται κάθε χρόνο τέτοια εποχή. Πόσο μάλλον φέτος, που έχει ο κόσμος ένα σωρό παράπονα – κατανοητά ή μη – για το 2020. Κι έτσι το νέο έτος μοιάζει λύτρωση. Χαίρομαι για την αισιοδοξία σας, μα δεν τη συνερίζομαι. Κι ακόμα περισσότερο, με τρομάζει η ευχή σας για “επιστροφή στην κανονικότητα”.

Ας θέσουμε λοιπόν τα πράγματα σ’ έναν κοινό τόπο για να μπορέσουμε να συνεννοηθούμε. Καμία αλλαγή δε συμβαίνει την Πρωτοχρονιά. Σε παλιότερες εποχές, η πρώτη μέρα του χρόνου ήταν η 1η Μαρτίου. Για λόγους διάφορους, χριστιανικούς (δόγματος & πρακτικότητας της θρησκευτικής πρακτικής) και, βεβαίως, γραφειο-κρατικούς / λειτουργικούς, ορίστηκε η 1η Ιανουαρίου. Επομένως, και εδώ δε νομίζω να διαφωνεί κανείς, η Πρωτοχρονιά ως ημέρα αλλαγής είναι μία απλή σύμβαση. Ειρήσθω εν παρόδω, η σύμβαση αυτή καθιερώθηκε στην Ελλάδα από την Εκκλησία το Φεβρουάριο του 1924.

Κι ερχόμαστε στο βασικό μου ζήτημα με την Πρωτοχρονιά. Αυτή η πολυδιαφημισμένη και πολλά υποσχόμενη αλλαγή. Κάθε τέτοια εποχή, μοιάζει ο κόσμος να ξεχνάει μία πολύ βασική αρχή: πως καμία αλλαγή δεν συμβαίνει απότομα. Πως κάθε αλλαγή θέλει χρόνο. Και μάλιστα, τον χρόνο της. Το απλό γεγονός της αλλαγής ενός ψηφίου στην ανθρωπίνως συμφωνημένη, πρακτική, και εντελώς αυθαίρετη, ποσοτικοποίηση του χρόνου ουδεμία επίδραση δεν έχει στα μυαλά που κουβαλάμε. Μπορεί μεταξύ μας να έχουμε συμφωνήσει πως ο χρόνος προχωράει, τα χρόνια περνάνε, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως η Φύση – άρα κι εμείς – σταματάει να λειτουργεί κυκλικά. Κάθε χρόνο ο χρόνος επανέρχεται. Δεν αλλάζει.

Δεν πάει εκείνος ο καιρός, γιατί δεν πάει κανένας καιρός. Δεν λογαριάζονται οι καιροί, μόνο οι άνθρωποι λογαριάζονται που κάνουν τους καιρούς. – Κωστής Παλαμάς