Tetris

Καμιά φορά, προκειμένου να αναπτύξουμε έναν συλλογισμό, χρησιμοποιούμε μία παρομοίωση. Αυτό μας βοηθάει να ζωγραφίσουμε, τρόπον τινά, την ουσία του συλλογισμού μας, ώστε να γίνει πιο οικείος για τους συνομιλητές μας. Ταυτόχρονα δε, η παρομοίωση εξομαλύνει κάπως τα σημεία του συλλογισμού, καθώς τον αντικρύζουμε εν τέλει μέσα από έναν καθρέφτη – την παρομοίωση. Το πρόβλημα σε αυτήν την διαδικασία είναι πως το βάρος της προσοχής πέφτει τελικά περισσότερο στην παρομοίωση, παρά στον ίδιο τον συλλογισμό. Εν πάση περιπτώσει, ας μιλήσουμε για το Tetris.

Τα βασικά χαρακτηριστικά του παιχνιδιού είναι ο παίχτης έχει στη διάθεσή του 7 διαφορετικά σχήματα, τα οποία εμφανίζονται τυχαία και πρέπει να τοποθετηθούν από τον παίχτη με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργήσει ένα συμπαγές τοίχο, πέρα ως πέρα, μέσα στο πλαίσιο του παιχνιδιού. Κάθε κενό που μένει, αποτελεί ένα εμπόδιο και πρέπει να σφραγιστεί με κάποιο από τα σχήματα ώστε να υπάρξει πλήρης ομοιογένεια. Επιπλέον, αν και δεν υπάρχει χρονόμετρο, ο χρόνος είναι καθοριστικής σημασίας καθώς τα σχήματα εμφανίζονται με αυξανόμενη ταχύτητα όσο ο παίχτης προχωράει επίπεδα (φτάνοντας στα πιο υψηλά επίπεδα σε μια τελική ταχύτητα πέρα από την οποία δεν αυξάνεται πια). Τέλος, ο παίχτης μαζεύει πόντους, χωρίς να υπάρχει κάποιο όριο, καθώς το παιχνίδι μπορεί να συνεχιστεί επ’ αόριστον.

Το παιχνίδι αυτό προβάλει μια εικόνα τρομακτική, όταν ιδωθεί ως παρομοίωση. Γιατί αυτό που παρομοιάζει με το Tetris μάλλον μας είναι πολύ οικείο, και δυσκολευόμαστε να το κατονομάσουμε – γιατί θα πρέπει να παραδεχτούμε δύσκολα πράγματα για μας και τη ζωή μας. Έτσι κι εμείς, θα εξακολουθήσουμε να μιλάμε απλώς για το Tetris…

Ένα βαθύτατα αντιαισθητικό χαρακτηριστικό αυτού του παιχνιδιού είναι πως εργαλειοποιεί τη διαφορετικότητα για χάρη της ομοιομορφίας. Η διαφορετικότητα των επτά σχημάτων που εμφανίζονται στο παιχνίδι είναι ουσιαστικά το εμπόδιο για την επιτυχία του παιχνιδιού. Αυτό γιατί ο παίκτης καλείται να υπερβεί αυτήν την διαφορετικότητα ομοιογενοποιώντας τις διαφορές, ώστε να κατασκευάσει μία συμπαγή μάζα. Τίποτα δεν επιτρέπεται να εξέχει, τίποτα να περισσεύει. Αν μαζευτούν πολλά εξέχοντα ή περιττά σχήματα, τότε ο παίκτης χάνει και το παιχνίδι σταματά. Αντίθετα, όσα περισσότερα διαφορετικά σχήματα καταφέρει να μαζο-ποιήσει, τόσους περισσότερους πόντους θα μαζέψει. Με λίγα λόγια, ο στόχος του παιχνιδιού είναι το διαφορετικό να γίνει ίδιο – η εξίσωση των μοναδικοτήτων. Όσα περισσότερα σχήματα συμπιεστούν τόσο καλύτερα τα πάει ο παίκτης.

Σαν να μην έφτανε αυτό, όταν τα διάφορα σχήματα συγχωνευτούν και ταιριάξουν εντελώς μεταξύ τους, έτσι που να μην ξεχωρίζει πια τί είναι ποιο, τότε αυτά ‘καίγονται’ – εξαφανίζονται από το παιχνίδι και μένουν μόνο ως πόντοι, ως το σκορ του παίκτη. Έχει και αυτό τη δική του σημαντική, στα πλαίσια της παρομοίωσης.

Τέλος, το παιχνίδι είναι η επιτομή της χρησιμότητας. Τα διαφορετικά σχήματα είναι χρήσιμα – χρησιμοποιούνται για να μπουν σε τάξη, σε πλήρη συστοιχία. Ο παίχτης δεν έχει κανένα περιθώριο να χτίσει κάτι με τα τουβλάκια του – με την έννοια της προσωπικής δημιουργίας. Το παιχνίδι απαιτεί την κατασκευή ενός συμπαγούς τοίχου που, ειρωνικά ή μη, καταστρέφεται λίγο λίγο καθώς ότι χάσει την ταυτότητά του και συμπιεστεί μέσα στη μάζα, καίγεται. Αυτή η καταστροφή βέβαια χαρίζει πόντους στον παίχτη – δεν είναι λίγο αυτό!

Αυτά συμβαίνουν στο Tetris. Ευτυχώς όμως το παιχνίδι αυτό είναι μόνο ένα παιχνίδι, και έτσι θα πρέπει να το δούμε μόνο. Είναι βεβαίως αδύνατο να ξεφύγει από τα πλαίσια του παιχνιδιού, έτσι που μια μέρα να το βλέπαμε να βγαίνει από τις οθόνες και να μπαίνει στη ζωή μας. Άλλωστε, δεν θα φτάσουμε ποτέ να δούμε κάθε τι μοναδικό που υπάρχει γύρω μας να βιάζεται να μπει σε τετράγωνα πλαίσια, να χάνει την πολύτιμη ιδιαιτερότητά του και να καίγεται. Κανείς, εκτός παιχνιδιού, δεν κυνηγάει πόντους – κανείς δεν προσπαθεί να σπάσει τα κοντέρ που κρατάνε το σκορ. Στη ζωή, στο κάθε μέρα, η διαφορετικότητα και η συμπληρωματικότητα είναι πάνω από την μαζικότητα. Εδώ μας αρέσει πολύ η ομορφιά, και μας αηδιάζει η αμορφία – τίποτα δεν πολτοποιείται, τίποτα δεν πάει χαμένο. Ευτυχώς αυτά συμβαίνουν μόνο στο παιχνίδι.

Στ’ αστεία παίζαμε!

Δε χάσαμε μόνο τον τιποτένιο μισθό μας
Μέσα στη μέθη του παιχνιδιού σάς δώσαμε και τις γυναίκες μας
Τα πιο ακριβά ενθύμια που μέσα στην κάσα κρύβαμε
Στο τέλος το ίδιο το σπίτι μας με όλα τα υπάρχοντα.
Νύχτες ατέλειωτες παίζαμε, μακριά απ’ το φως της ημέρας
Μήπως πέρασαν χρόνια; σαπίσαν τα φύλλα του ημεροδείχτη
Δε βγάλαμε ποτέ καλό χαρτί, χάναμε χάναμε ολοένα
Πώς θα φύγουμε τώρα; πού θα πάμε; ποιός θα μας δεχτεί;

Δώστε μας πίσω τα χρόνια μας δώστε μας πίσω τα χαρτιά μας
Κλέφτες!
Στα ψέματα παίζαμε!

Στ’ αστεία παίζαμε… – Μανόλης Αναγνωστάκης